Clara en Onderkruipsels

Clara de neushoorn is enorm groot en massief, terwijl sommige Onderkruipsels juist waanzinnig klein zijn. Toch hebben ze van alles gemeen: in de loop van tijd is onze kennis en kijk op deze dieren compleet veranderd. In meer dan 200 schilderijen, beelden, prenten, penningen, klokken en tekeningen zie je hoe mensen zich over hen verwonderen en kunstenaars en wetenschappers gefascineerd raken door dieren.

CLARA DE NEUSHOORN

Onbekend, groot en imponerend. Het is nu moeilijk voor te stellen, maar tot Clara’s komst was een prent uit 1515 haast het enige wat mensen van een neushoorn kenden. Dit verandert als de Nederlander Douwe Mout van der Meer Clara in 1741 vanuit India naar Amsterdam brengt. Ze gaat maar liefst zeventien jaar als een superster op tour langs grote en kleine Europese steden en trekt overal massa’s mensen. Ze is bijna overal geweest, van Wenen tot Parijs en van Napels tot Kopenhagen. En in Nederland natuurlijk.

Wetenschappers bestuderen haar, kunstenaars vergapen zich aan haar looks. In de tentoonstelling wordt het leven van Clara verteld en zien we hoe haar aanwezigheid het beeld van de neushoorn veranderde van een half verzinsel in een echt dier. Zo hangt hier de allereerste prent van een neushoorn door Albrecht Dürer uit 1515 en het levensgrote en ten poten uit portret van Clara door Jean-Baptiste Oudry uit 1749.

RELATIE MENS & DIER

Clara werd bewonderd, maar was ook een attractie en zag nooit een andere neushoorn. Was ze eigenlijk wel zo blij met haar sterrenstatus? Haar verhaal gaat ook over de relatie tussen mens en dier. Dat stelt hedendaagse kunstenaar Rossella Biscotti (1978) ter discussie in haar gelijknamige installatie Clara uit 2016. De installatie laat zien dat dit verhaal ook over kolonialisme, exotisme, uitbuiting en macht gaat.

ONDERKRUIPSELS

Spinnen, padden en mieren. Wat vind jij van deze onderkruipsels? De kijk op deze beestjes is in de kunst en wetenschap van de 16de en 17de eeuw enorm in beweging! Van enge, vieze insecten die symbool staan voor dood en verderf naar prachtige wezens waar kunstenaars eindeloos door gefascineerd raken.

In Onderkruipsels wordt deze nieuwe kijk met meer dan 140 kunstwerken onder de loep genomen. Met als hoogtepunten o.a. de eerste tekening uit 1505 met een insect in de hoofdrol van Albrecht Dürer en Het hoofd van Medusa door Peter Paul Rubens (ca. 1617-18). Ook zien we hoe de waardering voor onderkruipsels leidt tot een eigen genre in de schilderkunst: het sottobosco. In het sottobosco komen kunst en wetenschap samen, dat is te zien in de laatste zaal van de tentoonstelling.

Van de 17de eeuw naar het heden

Hoe kijken we vandaag de dag naar deze beestjes en zijn het eigenlijk wel Onderkruipsels? Nu het bijna te laat is, lijken we ons pas te beseffen hoe belangrijk ze zijn binnen onze ecosystemen.

Bij de tentoonstelling is ook werk te zien van hedendaagse kunstenaars Tomás Saraceno en Rafael Gomezbarros.

PROGRAMMERING

Workshops, een podcast en een audiotour: je kan je op verschillende manieren verdiepen in de tentoonstellingen. Laat je begeleiden door Sosha Duysker en de conservatoren Jan de Hond en Gijs van der Ham in de audiotour of leer meer over de hedendaagse kunst die je bij de tentoonstelling ziet in de podcast of tijdens de artist talk met Rossella Biscotti. Voor de kleinste bezoekers hebben we een speur-safari uitgezet, in samenwerking met WWF.

Toegankelijkheid

Elke derde zaterdag van de maand organiseren we rondleidingen in Nederlandse Gebarentaal en vanaf november op elke eerste vrijdag van de maand rondleidingen voor blinde en slechtziende bezoekers.

Let op, de eerste twee zalen van Onderkruipsels zijn donkere ruimtes. Ook zijn er ruimtes waar een achtergrondgeluid te horen is. Tijdens de prikkelarme avondopenstelling op 8 oktober worden deze geluiden uit gezet.

Heb je entomofobie of arachnofobie?

Op weg naar de tentoonstelling kom je kunstwerk genaamd Casa Tomada tegen van Rafael Gomezbarros. Hier zie je een groot aantal uitvergrote mieren. Bij mensen met entomofobie (angst voor insecten) zou dit reacties kunnen opwekken. Er zijn geen levende dieren in de tentoonstellingen. Wel is er een kunstwerk dat bestaat uit echte spinnenwebben. Bij mensen met arachnofobie zou dit reacties kunnen opwekken. Je kunt deze zaal overslaan.

Bedankt!

De tentoonstellingen zijn mede mogelijk gemaakt door de Don Quixote Foundation via het Rijksmuseum Fonds, Stichting Thurkowfonds en twee particuliere schenkers via het Rijksmuseum Fonds.